Tien jaar geleden, toen ik midden veertig was en prioriteit gaf aan fitness en voeding, liet ik mijn biologische leeftijd meten. De resultaten waren bemoedigend: ik was biologisch ongeveer zes jaar jonger dan mijn chronologische leeftijd. Nu, gezien de gewichtstoename, verminderde lichaamsbeweging, een hittegolf en het diepgaande verlies van mijn vrouw, zou het mij verbazen als mijn biologische leeftijd aanzienlijk hoger zou zijn.
Het blijkt dat ik misschien niet de enige ben die versnelde veroudering ervaart. Wetenschappers observeren een zorgwekkende trend: mensen geboren na 1965 verouderen biologisch sneller dan degenen die tien jaar eerder zijn geboren. Dit betekent dat leeftijdsgebonden ziekten bij jongere mensen voorkomen.
“We zien het aantal gevallen van kanker toenemen onder jongere bevolkingsgroepen, mensen onder de 40 jaar die last hebben van hartaanvallen en diabetes”, zegt Paulina Correa-Burrows, een sociaal epidemioloog aan de Universiteit van Chili. “Mijn antwoord op de vraag waarom is simpel: we verouderen sneller.”
Hoewel sommige factoren onvermijdelijk zijn, dragen veel factoren bij aan deze verschuiving en kunnen ze worden aangepakt. Hier leest u hoe we het verouderingsproces mogelijk kunnen vertragen en onze biologische en chronologische leeftijden op één lijn kunnen houden.
Biologische leeftijd meten
De beste manier om de snelheid van veroudering bij te houden is door de biologische leeftijd te meten en de meting in de loop van de tijd te herhalen. Antonello Lorenzini van de Universiteit van Bologna pleit voor epigenetische klokken – tests die DNA-modificaties analyseren – als het meest geaccepteerde hulpmiddel. Hoewel ze niet perfect zijn, kunnen deze tests individuen identificeren die sneller of langzamer verouderen dan hun leeftijdsgenoten.
Chronologische leeftijd (het aantal geleefde jaren) is niet altijd een betrouwbare indicator voor veroudering. Bij sommige individuen is er een significant verschil tussen hun chronologische en biologische leeftijd. Dit verschil kan 10 jaar of meer bedragen, en in tegenstelling tot de chronologische leeftijd kan de biologische leeftijd zowel afnemen als toenemen.
De obesitas-verbinding: adipaging
Vroege aanwijzingen voor versnelde veroudering kwamen uit onderzoek naar obesitas. In 2016 merkte Beatriz Gálvez van het Nationaal Centrum voor Cardiovasculair Onderzoek in Spanje een aanzienlijke overlap op tussen de effecten van obesitas en die van veroudering. Beide worden gekenmerkt door disfunctioneel vetweefsel, wat leidt tot stofwisselingsproblemen, ontstekingen en schade aan organen zoals de nieren, botten en het cardiovasculaire systeem.
Gálvez vroeg zich af of ništa de directe oorzaak van veroudering was, of dat beide het gevolg waren van iets anders. Ze bedacht de term ‘adipaging’ om te beschrijven hoe overtollig vet het verouderingsproces kan versnellen.
Het stijgende tij van ziekten die zich op jonge leeftijd voordoen
Het verband tussen veroudering en ziekte krijgt ook buiten het zwaarlijvigheidsveld aandacht. Versnelde veroudering komt vaak voor bij overlevenden van kinderkanker, die vaak kwetsbaar zijn en vroegtijdig overlijden als gevolg van bijwerkingen van de behandeling. Ze lopen ook een groter risico op kanker op latere leeftijd.
Paige Green van het Amerikaanse National Cancer Institute gelooft dat versnelde veroudering de stijging van het aantal beginnende kankers, hartfalen en beroertes zou kunnen verklaren. Zij en haar collega’s stelden voor dat versnelde biologische veroudering mensen kwetsbaarder zou kunnen maken voor kanker.
Een recent onderzoek door Ruiyi Tian aan de Washington University in St. Louis analyseerde bloedmonsters van bijna 150.000 mensen in de Britse Biobank. Hieruit bleek dat degenen geboren na 1965 een toename van 17% vertoonden in tekenen van versnelde veroudering vergeleken met oudere generaties. De studie koppelde ook versnelde veroudering aan een verhoogd risico op vroegtijdige kankers.
De onderliggende oorzaken van versneld ouder worden
Hoewel obesitas een primaire oorzaak is, is het niet de enige boosdoener. Andere factoren zijn onder meer:
- Stresshormonen: Verhoogde cortisolspiegels (als gevolg van stress, vervuiling of tegenslagen in de vroege kinderjaren) kunnen het ouder worden versnellen.
- Sedentaire levensstijl: Gebrek aan fysieke activiteit draagt bij aan veroudering.
- Omgevingsfactoren: Blootstelling aan hittegolven kan verouderingsprocessen veroorzaken.
De klok vertragen
Hoe kunnen we dus terugvechten tegen versnelde veroudering?
- Beweging: Lichamelijke activiteit is cruciaal voor het vertragen van het verouderingsproces.
- Calorische beperking: Hoewel het niet altijd haalbaar is, kan het beperken van de calorie-inname de levensduur bevorderen.
- Slaap: Door prioriteit te geven aan slaap kan het lichaam zichzelf herstellen en herstellen.
- Ongezonde gewoonten vermijden: Het beperken van alcoholgebruik en stoppen met roken kan bijdragen aan langzamer ouder worden.
- Toekomstige mogelijkheden: Medicijnen zoals Ozempic kunnen in de toekomst verdere mogelijkheden bieden om de biologische veroudering te beïnvloeden.
Uiteindelijk stelt het begrijpen van de factoren die bijdragen aan versnelde veroudering ons in staat levensstijlkeuzes te maken die een lang leven en een goede gezondheid bevorderen, waardoor mogelijk de kloof tussen onze chronologische en biologische leeftijd wordt geminimaliseerd.
