Liczba wyszukiwań w Internecie leku przeciwlękowego, lorazepamu, gwałtownie wzrosła od czasu jego znaczącego pojawienia się w trzecim sezonie popularnego serialu HBO „Biały lotos”. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego zaobserwowali znaczny wzrost liczby wyszukiwań powiązanych haseł po emisji programu 16 lutego, a liczba wyszukiwań utrzymywała się na wysokim poziomie przez 12 tygodni. Rodzi to obawy o możliwy wzrost zainteresowania zakupem leku, zwłaszcza biorąc pod uwagę ryzyko związane z nieuregulowanymi aptekami internetowymi i możliwością nadużyć.
Efekt Białego Lotosu: dane pokazują wyraźny trend
W badaniu opublikowanym w JAMA Health Forum przeanalizowano dane Google od stycznia 2022 r. do końca lutego 2025 r. Przed emisją programu liczba wyszukiwań lorazepamu utrzymywała się na stosunkowo stabilnym poziomie. Jednak zaraz po premierze liczba wyszukiwań gwałtownie wzrosła, co przełożyło się na prawie dwukrotnie większą liczbę wyszukiwań niż oczekiwano w ciągu następnych 12 tygodni – szacunkowo 1,6 miliona dodatkowych wyszukiwań. Warto zauważyć, że wyszukiwania innych benzodiazepin – alprazolamu i klonazepamu – nie wykazały takiego samego wzrostu, co wskazuje, że efekt ten był konkretnie powiązany z przedstawieniem lorazepamu w programie.
Dlaczego to jest ważne: ryzyko i realne konsekwencje
Wzrost liczby zapytań jest niepokojący z kilku powodów. Lorazepam, benzodiazepina powszechnie przepisywana na stany lękowe, niesie ze sobą ryzyko uzależnienia, wystąpienia objawów odstawienia i niebezpiecznych interakcji z alkoholem. Przedstawianie leku w serialu telewizyjnym bez wspomnienia o tych zagrożeniach może wzbudzić ciekawość, nie podając ważnych informacji na temat bezpieczeństwa.
Większym problemem jest nielegalny rynek. Badacze wskazują na rosnącą tendencję do sprzedaży w Internecie podrabianych lub nieprawidłowo dozowanych benzodiazepin, a niektóre zawierają nawet niebezpieczne syntetyczne opioidy, takie jak nitazeny. Kupowanie leków z nieuregulowanych źródeł wiąże się z wysokim ryzykiem przedawkowania lub wystąpienia działań niepożądanych.
„Fakt, że ten program telewizyjny zachęca ludzi do szukania benzodiazepin w Internecie, jest szczególnie niepokojący, ponieważ istnieje ogromna ilość nielegalnie produkowanych benzodiazepin, a leki te są często nieprawidłowo dawkowane i/lub niespójne, a czasem zawierają zupełnie inne substancje” – stwierdziła nieuwzględniona w badaniu dr Olivia Maynard z Uniwersytetu w Bristolu.
Poza wyszukiwanymi hasłami: wpływ obrazów medialnych
Badanie pokazuje również 64-procentowy wzrost liczby wyszukiwań związanych z dostaniem lorazepamu, co wskazuje, że widzowie nie tylko szukają informacji, ale także aktywnie szukają sposobów zdobycia tego leku. W serialu nie wspomniano o ryzyku nagłego odstawienia lorazepamu (ataki paniki, drgawki) ani o niebezpieczeństwach związanych z zmieszaniem go z alkoholem, co potencjalnie pozostawia widzów w niewiedzy na temat poważnych skutków ubocznych.
Przemysł rozrywkowy ma obowiązek odpowiedzialnego przedstawiania leków na receptę. Naukowcy sugerują wdrożenie „najlepszych praktyk”, takich jak pulpity nawigacyjne dotyczące zdrowia, aby złagodzić potencjalne szkody. Jednak niektórzy eksperci, jak na przykład profesor Harry Sumnall z Uniwersytetu Johna Mooresa w Liverpoolu, uważają, że zbyt rygorystyczne ostrzeżenia mogą przynieść efekt przeciwny do zamierzonego.
„Chociaż pomocne byłoby, gdyby programy rozrywkowe zawierały porady zdrowotne dotyczące potencjalnie szkodliwej żywności, nie sądzę, że jest to twórcze oczekiwanie i istnieje ryzyko, że zbyt ostre ostrzeżenia mogą przynieść skutki odwrotne do zamierzonych” – stwierdziła Sumnall.
Ogólny obraz: usuwanie pierwotnych przyczyn
Chociaż odpowiedzialny wizerunek w mediach jest ważny, badacze podkreślają, że kluczowe znaczenie mają egzekwowanie prawa wobec nielegalnych producentów i edukacja lekarzy. Nadmierne przepisywanie i niewłaściwe stosowanie benzodiazepin stanowi poważny problem, a zajęcie się tymi problemami systemowymi jest konieczne w celu ochrony zdrowia publicznego.
Gwałtowny wzrost liczby wyszukiwań lorazepamu związanego z produktem White Lotus wyraźnie przypomina o sile wpływu mediów i konieczności zwiększania świadomości na temat zagrożeń związanych z nadużywaniem leków na receptę. Przemysł rozrywkowy, organy regulacyjne i pracownicy służby zdrowia muszą współpracować, aby zapewnić widzom informacje, bezpieczeństwo i ochronę przed niebezpieczeństwami związanymi z nieuregulowanymi rynkami narkotyków.
